Je kent het wel: abnormaal snelle spechten, uit de hemel vallende aambeelden, pratende eenden -- de standaard elementen uit een tekenfilm. En met Toon, kunt je deze naspelen!
Toon is een klassieker onder de RPG’s en werd gemaakt door Greg Costikyan, om gepubliceerd te worden door Steve Jackson Games in 1984. Costikyan werkte later o.a. ook nog aan het fenomenale Star Wars (West End Games, 1987).
Toon wordt na al die jaren nog steeds uitgebracht door Steve Jackson Games, u wellicht beter bekend van het immense GURPS. De tegenwoordige versie is een soft-cover boek met 208 bladzijden en kost 20 Amerikaanse dollars. Hiervoor krijg je het originele boek, gebundeld met de supplementen Toon Silly Stuff, Son of Toon en Toon Strikes Again, samen met nieuw, extra materiaal. Er worden enkele supplementen gepubliceerd voor Toon maar, zoals ik zal laten zien, deze heb je echt niet nodig: het standaardboek bevat meer dan genoeg regels en ideeën.
Het idee is simpel: je personage is in deze RPG een ‘toon’: een personage uit een tekenfilm. Even voor de goede orde, met cartoons / tekenfilms bedoel ik hier Tom & Jerry en Bugs Bunny, niet zoiets als Dragon Ball Z, Spawn of Spiderman.
In Toon kies je eerst een soort uit één van de vele mogelijkheden: je kan een mens zijn, maar ook een dier, plant of voorwerp. Alles kan, van pinguin tot boom, van biervat tot draak. Mocht je geen idee hebben dan kan je, al dan niet willekeurig, een soort kiezen van één van de vele ‘Species Tables’. Elk personage heeft ook een beroep nodig, wat je wederom kan kiezen of door het lot kan laten bepalen.
Op zich leuk, maar zoals een RPG betaamt heeft elk personage ook attributen, die bepalen hoe goed je iets kan. In Toon heb je vier attributen: Muscle, Zip, Smarts en Chutzpah (spreek uit als [groetspah]). Muscle geeft aan hoe goed je personage kan vechten en hoe sterk het is. Zip geeft aan hoe snel je kan rennen en zwemmen, maar ook hoe handig je bent. Je mentale capaciteiten worden ondergebracht in Smarts, en Chutzpah geeft aan hoe moedig je personage is, en hoeveel peper hij in z’n achterwerk heeft.
Daarnaast heb je ook nog Hit Points. Deze geven, zoals gewoonlijk, aan hoeveel klappen je kan krijgen. Wat ongewoon is, is dat je personage in Toon niet dood kan gaan: als je meer schade krijgt dan dat je Hit Point bezit, dan kan je 3 minuten niet meedoen met het spel. Daarna is je personage weer fit. Dit simuleert op prachtige manier het feit dat Tom telkens opnieuw opstaat, ook al is hij net van een flatgebouw geduwd door Jerry of platgewalst door een tien-tonner door hetzelfde knaagdier.
Om je tot nu toe erg twee-dimensionale personage iets meer diepte te geven gebruikt Toon drie elegante extra eigenschappen. De eerste is je Natural Enemy: het ras en/of beroep waar je echt een on-ge-lo-fe-lij-ke hekel aan heb. Ten tweede komt je overtuiging (Belief) en als derde je doel (Goal). Voorbeelden van overtuigingen zijn ‘Iedereen is dommer dan ik’ en ‘Pijn is fijn’ terwijl een doel iets simpels kan zijn als ‘Zoek en eet aardbeien’ of iets doorwrochts als ‘Leer anderen hoe de wereld in elkaar zit.’
Je personage heeft ook een maximum van acht bezittingen, zoals een pistool, vliegenmepper of jeukpoeder. Ook kan je een ‘gizmo’ bezitten. Een gizmo is op zich nog niks, maar als je het gebruikt is het precies datgene wat je nodig hebt. Een soort kruising tussen de dingen van Inspector Gadget en de cadeautjes van Cadeau-smurf, gizmo’s passen perfect in de omgeving van Toon.
In Toon heeft je personage skills -- vaardigheden zeg maar. Deze zijn gegroepeerd onder je attributen: zo hoort de essentiële vaardigheid ‘Fight’ onder Strength, en ‘Hide/Spot Hidden’ onder Smarts. Standaard hebben Skills dezelfde waarde als het bijbehorende Attribute, maar tijdens het maken van je personage mag je nog eens 30 punten verdelen over je Skills. Zo is het mogelijk om een Chutzpah van 4 te hebben, terwijl Sleight of Hand (een Chutzpah Skill) een waarde heeft van 9.
Voorgenoemde 30 punten kunnen ook gebruikt worden om een ‘Shtick’ aan te schaffen. Shticks zijn speciale krachten die niet echt onder het standaard Attribute / Skill systeem vallen. Zo kun je een ‘Bag of Many Things’ aanschaffen: hierin zit werkelijk alles wat je personage nodig kan hebben -- denk hiervoor aan Bugs Bunny die opeens een marktkraam uit zijn binnenzak haalt. Andere Shticks zijn ‘Flying’, ‘Incredible Speed’ (denk Roadrunner) en ‘Coat of Arms’ (Inspector Gadget).
Om te kijken of iets lukt in Toon rol je met twee zeszijdig dobbelstenen. Is de som van de geworpen waarden kleiner of gelijk aan de waarde van je relevante Skill, dan lukt hetgeen wat je wilde bereiken, anders niet. Dit belachelijk eenvoudige systeem wordt iets ingewikkelder als je actief wordt tegenwerkt in iets, bijvoorbeeld in een gevecht of als je iemand probeert om te lullen om iets gevaarlijks te doen. Om dat laatste voorbeeld uit te werken: ik rol tegen mijn personage haar ‘Fast-Talk’ Skill van 8, en jij rolt tegen jouw personage’s ‘Resist Fast-Talk’ Skill van 5. Wij rollen beide een 7: mijn worp lukt, die van jou niet. Hadden we beide 3 gegooid, of beide 10, dan was er niks gebeurd. In dat geval kon mijn personage jouw personage niet overtuigen van het feit dat het enorm gezond is om van een kilometershoge klif af te springen.
Mocht je iemand raken in een gevecht, dan rol je één tot drie zeszijdige dobbelstenen: één als je raakt met je blote vuist, drie als je een huis op hem gooit.
Toon gebruikt ook ronden om tijd te verdelen, en het grote verschil met andere RPG’s is dat elke speler een beurt heeft. Je personage praat, loopt rond, en doet in het algemeen dingen -- totdat je personage een vaardigheid gebruikt. Dan is de volgende speler aan de beurt. Dit leidt tot enorm snelle sessies, waar iedere speler veelvuldig aan de beurt komt. Weet je niks te doen als je aan de beurt bent, dan ben je ‘boggled’ – met stomheid geslagen. Jammer, je beurt gaat over en je personage staat met zijn mond vol tanden, z’n kin op de grond of iets anders mafs.
Hopsa, je personage is af, en dit terwijl we nog maar 48 pagina’s hebben gelezen. Wat nu volgt zijn 12 pagina’s propvol advies over hoe je, als zowel speler als ‘Animator’ (de spelleider ofwel GM in andere RPG’s), beter kunt worden. Het noemt dingen zoals de ‘Fifty Percent Rule’: als je het echt niet meer weet, breng de vraag terug tot een ja/nee-vraag en rol een dobbelsteen. Bij een 4 of hoger, dan is het antwoord ‘ja’, anders ‘nee’. Op zich is deze ‘regel’ niet zo schokkend, maar hij kan enorm helpen. Ook worden er dingen en voorwerpen genoemd die vaak in cartoons voorkomen, zoals Instant Mail (je bestelt iets en het volgende moment is het afgeleverd) en Gedehydrateerd Water (‘Just add water and this powder turns into real, cool, refreshing water!’).
Het andere twee-derde deel van het boek staat vol met avontuur-ideeën. Deze variëren van Quick Flicks (mini-avonturen) tot Cartoon Series (een basisidee met verschillende afleveringen). Elk van de avonturen is netjes opgedeeld in verschillende kopjes, waaronder o.a. de extra personages worden beschreven, de situatie wordt geschetst en het plot wordt uitgelegd. Mocht dit nog niet genoeg zijn, dan is ook nog de Adventure Generator, die je d.m.v. enkele dobbelsteenworpen een nieuw avontuur laat creeren. Een voorbeeld van een resultaat hiervan is:
You’ll have a [RESCUE] adventure. Players must rescue [boss] held by [mastermind] in [Swamps of Venus]. Secret: [Boss] is another [mastermind]. Random events: An oil gusher erupts where the characters are standing. Apocalyptic big finish: Guys in white coats haul entire cast off in butterfly nets.
Zoals je ziet komt er niet altijd iets zinnigs uit -- maar dat is ook niet de bedoeling in een cartoon. En mocht het idee je niet aanstaan, dan rol je opnieuw.
Om je iets meer stof te geven, zijn er ook nog enkele standaard locaties uitgewerkt, zoals het spookslot en het Wilde Westen. Extra personages zijn ook gegeven, zoals de spion James Bomb en Igor, het hulpje van iedere willekeurige slechterik.
Over willekeur gesproken, achter in het boek staan er nog meer tabellen met willekeurig dingen: dingen die uit de lucht vallen, dingen die in flessen zitten, dingen die aan komen rijden als je een taxi roept (mijn favoriet: een één-wieler compleet met fietser) zijn maar enkele voorbeelden.
Toon is zoals gezegd een soft-cover boek. De kaft is in kleur, de pagina’s zijn in zwart-wit. Het gebruikte lettertype is vrij groot en makkelijk te lezen. De tekst is verdeeld over een brede kolom en verschillende sidebars. Degenen onder u die een GURPS-boek bezitten weten waar ik het over heb. De tekst wordt verder onderbroken door de vele plaatjes van cartoon-figuren, -voorwerpen en -lokaties. De meeste hiervan zijn gemaakt door Kyle Miller, die de typische WarnerBros-tekenfilm-stijl goed onder de knie heeft. Carl Anderson heeft ook nog wat getekend, maar zijn illustraties zijn een stuk minder geïnspireerd.
De tekst is goed te lezen, met korte paragrafen in een eenvoudige stijl geschreven. De auteurs hebben een lichtvoetige stijl gebruikt en stoppen overal flauwe grappen in. Dit doet gelukkig niks af aan de duidelijkheid van het boek, en de vele voorbeelden maken het allemaal nog beter begrijpen.
Dit brengt me tot het grootste pluspunt van het boek: het is makkelijk te gebruiken en snel te leren. Voeg daaraan toe het feit dat iedereen het idee van Toon wel kent aangezien iedereen wel eens cartoons heeft gekeken, en je hebt een uitstekende inleiding tot rollenspellen. Het systeem is belachelijk simpel en snel. Hier geen gevechten die een uur duren. Bovendien kan je personage niet dood. Het ergste wat je kan gebeuren is dat je drie minuten niet meedoet. Hierdoor, en door de vreemde Skills (het oppakken van zware dingen is een Skill, net als het identificeren van gevaarlijke voorwerpen) en Shticks (hypnose, metamorfose, teleportatie) kun je je helemaal laten gaan. Als je ooit de behoefte hebt gehad om een pratende koffiepot op te pakken, in de knoop te leggen om daarna het zielig hoopje huishoudelijk apparaat onzichtbaar te maken, dan is dit je spel. Of, zoals de auteurs van Toon zelf herhaaldelijk zeggen: ‘Let’s get silly’ en ‘act before you think’.
Nu zul je je misschien afvragen waarom niet iedereen Toon speelt. Ten eerste is die meligheid niet iedereen z’n ding. Als je serieus wilt rollenspelen, met beter uitgewerkte personages en langlopende, epische avonturen in een realistische omgeving, dan kun je beter een ander spel spelen. Toon is gebaseerd op enorm platte personages, en een standaard sessie duurt ongeveer één uur. Bovendien vergt dit spel nogal wat van de spelleider. Je zult snel moeten kunnen denken en improviseren, om in te spelen op de wensen van de spelers die zo ongeveer alles kunnen: een direct resultaat van het simpele en snelle systeem.
Al met al is Toon een klassieker en is zeer interessant voor de beginnende speler: het systeem is eenvoudig en de spelomgeving behoeft geen introductie. Dit is één van de weinige complete RPG’s dat speelbaar is ‘out of the box’. Het boek bevat alles wat je nodig hebt: van regels tot personages, van lokaties via tabellen tot kant-en-klare avonturen.
Het is ook zeker de moeite waard voor ervaren spelers: Toon biedt een welkome afwisseling van de serieuze spellen zoals Dungeons & Dragons en Vampire: The Masquerade. Het is lekker oneerbiedig en melig, en het overdenken van de consequenties van je daden is uit den boze. En waar anders kan je personage doodvallen om 3 minuten later weer rond te springen?